Voor veel mensen is de laatste single van Steven Wilson toch wel even schrikken. Wat is er gebeurd met zijn adagium ‘miserable music makes me feel happy and happy music makes me feel miserable’, is de goede man van zijn geloof gevallen? ‘Permanating’ zoals de single heet, is namelijk wel een erg vrolijk uptempo deuntje. En dan die bijbehorende clip, gezeten achter een piano zien we een lachende Wilson omringd door allemaal Bollywood danseressen. Een groot deel van de progfans verzuurde direct bij het zien en horen van de clip en schreeuwde moord en brand op sociale media. Ik zelf betrap me er echter op dat ik iedere keer wanneer het nummer voorbijkomt een klein ‘Mamma Mia’ kreetje slaak.
Inderdaad ‘Permanating’ herbergt wel wat Abba-invloeden. Zou Wilson stiekem een beetje verliefd zijn op Agnetha Fältskog? Ook invloeden van The Beatles en ELO sijpelen door in dit nummer. Maar ja, had Steven Wilson immers niet aangekondigd dat hij graag een progressief popalbum wilde maken? Een popalbum geïnspireerd door artiesten als Peter Gabriel, Tears For Fears en Talk Talk? Juist ja! Maar toch, ‘To The Bone’ is echt niet heel erg ver verwijderd van wat Wilson in het verleden heeft gedaan. Zijn werk met Blackfield is immers ook redelijk pop georiënteerd. En ook Porcupine Tree albums als ‘Stupid Dream’ en ‘Lightbulb Sun’ bevatten behoorlijk wat popelementen.
Het album begint met titelnummer ‘To The Bone’. Een nummer dat rustig begint met lichte tribal ritmes en een mondharmonica. De nadruk in dit nummer ligt op de vocale harmonieën die versterkt worden door de vrouwelijke achtergrondzang. Afgezien van de wat modernere productie had dit nummer zo op ‘Stupid Dream’ gepast, aangezien er ook de nodige heavy gitaarriffs te horen zijn. Ook ‘Nowhere Now’ leunt voornamelijk op vocale harmonieën en had niet op ‘Stupid Dream’ of ‘Lightbulb Sun’ misstaan.
Voor dit album heeft Wilson een deel van de band ‘overboord’ gegooid (lees: hadden waarschijnlijk andere verplichtingen), dus geen Marco Minneman op drums (drumcredits worden gedeeld door Jeremy Stacey en Craig Blundell) en geen Dave Kilminster of Guthrie Govan op gitaar (Wilson neemt zelf de meeste gitaarpartijen voor zijn rekening). Nick Beggs (bas) en Adam Holzman (toetsen) zijn wel gebleven. Ook Ninet Tayeb is gebleven en heeft een iets grotere rol gekregen dan op voorgangers ‘4 ½’ en ‘Hand.Cannot.Erase.’. Zij etaleert haar klasse op ‘Pariah’. Een nummer dat vrijwel helemaal gedragen wordt door haar stem. Zij bezit net dat beetje gruis op haar stem om deze song een emotionele meerwaarde te geven.
Op ‘The Same Asylum as Before’ mogen de gitaren voor het eerst op standje orkaankracht 12. ‘The Same Asylum as Before’ is een voor Wilson redelijke recht toe recht aan rocker. Naast de gitaren maken ook hier weer de fantastische vocale harmonieën indruk. Het daaropvolgende ‘Refuge’ doet nog het meeste denken aan de Wilson ten tijde van ‘Hand.Cannot.Erase.’. Het nummer kenmerkt zich door een prachtige opbouw, schitterende gitaarsolo’s, inventief drumwerk en tegen het einde een kabbelende pianoriedel plus mondharmonica.
Ninet Tayeb maakt haar tweede opwachting bij het slechts 2 minuten durende ‘Blank Tapes’. Enkel ondersteund door akoestische gitaar weten Wilson en Tayeb in dit nummer te ontroeren. Hierna mogen de elektrische gitaren weer ingeplugd worden voor ‘People Who Eat Darkness’. Een nummer vergelijkbaar met ‘The Same Asylum as Before’.
Het nummer ‘The Song of I’, een duet met zangeres Sophie Hunger, ademt daarna een Nine Inch Nails vibe. Het is een vervreemdend nummer met mooie orkestratie en een perfecte opmaat naar het pièce de résistance van dit album ‘Detonation’. Het nummer begint evenals ‘The Song of I’ met elektronische beats. Langzaam wordt echter naar een prachtige instrumentale finale toegewerkt waarin Wilson en band klinken als Wilco (nummer ‘Art of Almost’) die een duel aangaan met Santana. ‘To The Bone’ wordt afgesloten met ‘Song of Unborn’. Een nummer dat weer wat recenter werk in herinnering roept en wat nog het best te vergelijken is met ‘Happy Returns’ en ‘The Raven that Refused to Sing’.
Steven Wilson heeft met ‘To The Bone’ opnieuw een ijzersterk album afgeleverd. Het label dat erop geplakt wordt, maakt dan uiteindelijk ook niet meer zo veel uit. Waar muzikaal ‘The Raven that Refused to Sing’ en conceptueel ‘Hand.Cannot.Erase.’ sterker is, daar is ‘To the Bone’ een stuk afwisselender. Meesterwerk nummer hoeveel? Ik ben de tel kwijt.